Op bezoek bij Jan Brand (83)
Van worstelen en gewichtheffen naar aikidoleraar
Dit jaar viert Judo Bond Nederland (JBN) haar 80-jarig bestaan. Met de drie disciplines aikido, jiujitsu en judo is de JBN er voor jong en oud. Zo ook voor dit 83-jarig lid van de JBN: Jan Brand. Voor deze uitgave zijn we naar Rijswijk gegaan om aan tafel te zitten met de heer Brand, wie met ziel en zaligheid al bijna 50 jaar aikido beoefent.
Jan Brand, ofwel Brando Sensei, is oprichter en Dojo Cho van Stichting Aikido ‘’Shin Ki Tai’’. Tevens was hij tot september 2015 Dojo Cho (hoofdtrainer) aikido bij Lu Gia Jen, waar hij nog regelmatig gastlessen en stages geeft. Bijna 50 jaar beoefent Jan aikido en geeft sinds 1982 aikidoles in binnen- en buitenland. Voor die tijd was Brand vooral bezig met worstelen en gewichtheffen. Jan werkte 20 jaar op de Nederlandse koopvaardij, 10 jaar in het zwemonderwijs en 10 jaar voor de overheid als arbeidsconsulent en medewerker juridische zaken. Hij vindt inspiratie en innerlijke kracht in de vrije natuur.
Hoe bent u opgegroeid?
‘‘Mijn broers waren allemaal worstelaars. Op een na allemaal een stuk ouder dan ik. Ik kon fysiek niet tegen ze op, maar met mijn mond wel, mits ik mijn vluchtroute zorgvuldig uitzocht. We zijn opgegroeid in Scheveningen. In 1943 moest de bevolking weg uit Scheveningen, het gebied moest worden vrijgemaakt voor de Atlantikwall. Het werd volgebouwd met bunkers en wij verhuisden naar een andere buurt in Den Haag.’’
Waaraan heeft u mooie herinneringen in de sport?
"Een van de dingen die me goed is bijgebleven is een worstelwedstrijd tegen mijn broer. Vele jaren later kon ik een wedstrijd van mijn broer winnen. Ze hebben het onbeslist gelaten, maar eigenlijk had ik gewoon moeten winnen. Dat bestond niet, hij was ouder en een stuk groter. Niemand begreep hoe ik dat voor elkaar kreeg. Maar ik trainde toen al hard. Ik ging als er storm was naar het strand, dan zocht ik het mulle zand op om tegen de wind in te lopen. Dat is veel zwaarder dan gewoon lopen natuurlijk."
"Een andere mooie herinnering heeft met gewichtheffen te maken. In ’65 werd ik kampioen van Nederland in het middengewicht. In ’66 was ik zwaarder geworden, midden-zwaargewicht, toen ben ik tweede geworden. Eigenlijk was ik drie minuten kampioen. Ik had een tegenstander, zwaarder dan ik. We stonden gelijk met elkaar maar hij had nog één beurt. Ik had 137,5 kg om te stoten. Dat had ik nog nooit gehaald in een wedstrijd. In een eerdere poging voor 135 kg heb ik mijn pols gebroken. Toen hebben ze me opgelapt in een klooster. Dat was in Duitsland tijdens een landenwedstrijd. Ik heb na die keer besloten om nooit meer exact 135 kg te stoten, maar een ander getal, dus 137,5 kg. En dat haalde ik. We stonden gelijk. Ik was lichter dan hij, dus wanneer je dan gelijk eindigt, wint de lichtste. Hij nam 140 kg en dat lukte hem. Dat waren mijn drie minuten winst. Voor mij voelde het als een overwinning, omdat ik voor het eerst weer over die 135 kg barrière was."
Brand was leerling van Nobuyoshi TAMURA Shihan, daarnaast was hij totaal 2 jaar uchi-deshi bij Morihiro SAITO Shihan in Iwama, Japan waar hij zijn 4e dan aiki-ken en 4e dan aiki-Jo heeft behaald. Tevens heeft SAITO Shihan hem hem in januari 2001 de 5e dan aikikai toegekend, voor zijn toewijding en inzet voor het aikido.
Wanneer bent u met aikido begonnen?
''Ik zou best kunnen zeggen dat zonder dat ik het bewust was, al met aikido bezig was. Ik kom foto’s van mezelf tegen op schepen, dan ben ik aan het experimenteren, daar deed ik al bepaalde technieken, die ook in het aikido zitten! Het gevoel, de intentie, die was er al. Er zit allemaal niet zo gek veel verschil in. In het aikido zit meer het psychische, dingen die je gevoelsmatig destijds niet kon thuisbrengen.''
Wanneer heeft u bedacht om les te gaan geven?
''Dat was in begin van de jaren 70. Helemaal niet bevoegd, dat bestond nog niet. Ik was zwemonderwijzer toen en aikido was mijn hobby.'' Later volgde Jan vele stages bij andere grootmeesters als Seiichi SUGANO Shihan en Nobuo TAKASE Shihan. Om zijn inzicht in budo te vergroten, beoefend(e) Jan tevens Tai Chi, Jodo (3e dan), Iaido (3e dan), en Kobudo (2e dan). In mei 2008, werd Jan Nederlands kampioen Jodo in de gecombineerde 3e en 4e dan klasse.
Al deze invloeden komen terug in de lessen van Jan, waarin het traditionele aikido van O-Sensei Morihei Ueshiba, de grondlegger van aikido, centraal staat. Hij besteedt veel aandacht aan basistechnieken en ook wapentraining komt regelmatig aan bod.